સમગ્ર ભારતમાં ઘરે ઘરે જાણીતુ નામ એવા બાબાસાહેબ ભીમરાવ આંબેડકર દેશની સૌથી મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિઓમાંના એક છે. ભારતમાં તેમનો ક્રમ મહાત્મા ગાંધી પછી બીજા ક્રમે આવે છે. તેમણે નવા સ્વતંત્ર ભારત માટે બંધારણ ઘડવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી અને જાતિ આધારિત ભેદભાવ સામેની લડાઈનું નેતૃત્વ કર્યું હતું.
બાબાસાહેબ આંબેડકરનો જન્મ 1891માં ઉપેક્ષા, ગરીબી અને ભેદભાવના જીવનની ખાતરી આપી શકે તેવા ‘અસ્પૃશ્ય’ કુટુંબમાં થયો હતો. પરંતુ તેમની શૈક્ષણિક તેજસ્વીતા તેમને કોલંબિયા યુનિવર્સિટી અને લંડન સ્કૂલ ઓફ ઈકોનોમિક્સમાં અભ્યાસ કરવા લઇ ગઇ હતી. એક રાજકારણી તરીકે, તેમણે સદીઓના ભેદભાવને ઉથલાવી નાખવા માટે લડત આપી હતી અને પરંપરાગત રીતે ઉદાર સમાજમાં ઉદાર બંધારણવાદને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. સહસ્ત્રાબ્દીના ભેદભાવના વારસદાર એવા બાબાસાહેબ નવી દિલ્હીમાં અત્યાર સુધીની સૌથી પ્રભાવશાળી કેબિનેટમાં, મુક્ત ભારતના પ્રથમ કાયદા પ્રધાન બન્યા હતા.
શાહી શાસનમાંથી ઉભરી રહેલા દેશમાં લોકશાહીના સિદ્ધાંતો માટે દૃઢ અને સ્થાયી કેસ રજૂ કરવા માટે તેમણે કોઈ અન્ય વ્યક્તિ કે નેતા કરતાં ઘણું વધુ કર્યું હતું.
આ પુસ્તક એ વાતનું પણ રીમાઇન્ડર છે કે આજનું રાજકારણ આંબેડકરના ઉચ્ચ ધોરણોથી કેટલું દૂર ભટકી ગયું છે.
શશિ થરૂરની જીવનચરિત્ર આંબેડકરની બંધારણવાદી અને લોકશાહીના ઘડવૈયા તેમજ સામાજિક પ્રતિમા તરીકેની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે. આ પુસ્તક વાચકો, લેખકો અને વિદ્વાનોને આંબેડકરના વિચારો સાથે જોડાવા અને તેઓ જે સિદ્ધાંતો માટે ઉભા હતા તેના માટે લડવા પ્રોત્સાહિત કરવા માટે એક પ્રારંભિક બિંદુ હશે.
પુસ્તક સમીક્ષા
- બાબાસાહેબ તેમના જીવનકાળ દરમિયાન અને તેમના મૃત્યુ ખૂબ જ વખણાયેલા પણ વિવાદાસ્પદ વ્યક્તિ હતા. કેટલાક લોકો લગભગ દેવ તરીકે પૂજતા તો અન્ય લોકો તેમના પર હુમલો કરતા. શશિ થરૂરનું પુસ્તક સારી રીતે સંશોધન કરેલ અને સુંદર રીતે લખાયેલ છે જે આંબેડકરના વિચારના વિકાસને શોધી કાઢે છે અને સમજાવે છે કે શા માટે તેમની ભારતના રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક જીવનમાં એક શક્તિશાળી હાજરી છે. હું તે વાંચવાની ભારપૂર્વક ભલામણ કરું છું અને આશા રાખું છું કે તે માણસ અને તેમનો વારસો ખૂબ જ જરૂરી જાહેર ચર્ચા પેદા કરશે. – પ્રોફેસર લોર્ડ ભીખુ પારેખ
- ભારતના તાજેતરના ઈતિહાસ અને વર્તમાન પરિસ્થિતિઓથી વાકેફ વાચકો થરૂરની જીવનચરિત્રાત્મક કથા અને સંવેદનશીલ દલીલની સૌથી વધુ પ્રશંસા કરશે, ખાસ કરીને ભારતના વર્તમાન હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદના જોખમો વિશે.’ – એમ. એચ. ફિશર, એમેરિટસ, ઓબરલિન કોલેજ, ચોઇસ.
લેખક પરિચય
શશિ થરૂર લેખક, વિવેચક અને કટારલેખક છે. તેઓ સંયુક્ત રાષ્ટ્રના અંડર સેક્રેટરી જનરલ અને ભારત સરકારમાં માનવ સંસાધન વિકાસ રાજ્ય મંત્રી અને વિદેશ રાજ્ય મંત્રી રહી ચુક્યા છે. તેઓ હાલ વિપક્ષમાં હોવા છતાય વિદ્વતાના કારણે તેમનું નામ ભારતીય રાજકારણમાં માન સાથે લેવાય છે.
આ પુસ્તકને 5 સ્ટારમાંથી 4.6નું રેટિંગ મળ્યું છે
Book: B. R. Ambedkar: The man who gave hope to India’s dispossessed
Author: Shashi Tharoor
Publisher: Manchester University Press
Price: £9.99
