ભારતમાં ૯૩ ટકા લોકો પ્રદૂષણના ગંભીર સ્તર સાથે જીવી રહ્યા છે. એટલે કે લોકો એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જયાં વાયુ પ્રદૂષણનું સ્તર વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO)ના માપદંડો કરતા વધારે છે. તાજેતરમાં જાહેર કરાયેલા વૈશ્વિક અહેવાલમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે. અહેવાલ દર્શાવે છે કે પરિણામે, ભારતમાં આયુષ્યમાં લગભગ ૧.૫ વર્ષનો ઘટાડો થયો છે.
તાજેતરમાં, હેલ્થ ઇફેક્ટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (HEI) દ્વારા વાર્ષિક સ્ટેટ ઓફ ગ્લોબલ એર રિપોર્ટ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. આ અભ્યાસ દર્શાવે છે કે ૨૦૧૯માં સરેરાશ વાર્ષિક વસ્તી-ભારિત PM ૨.૫ ની ૮૩ માઇક્રોગ્રામ/ક્યુબિક મીટર સાથે, PM ૨.૫ ભારતમાં ૯,૭૯,૭૦૦ મૃત્યુ માટે જવાબદાર ગણી શકાય.
અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે વિશ્વની લગભગ ૧૦૦ ટકા વસ્તી એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જયાં PM ૨.૫ સ્તર WHO ની ભલામણો કરતાં વધી જાય છે, જે સરેરાશ વાર્ષિક PM ૨.૫ એક્સપોઝર સ્તર 5 mg/ક્યુબિક મીટર છે. સરેરાશ, વિશ્વની ૪૦ ટકાથી વધુ વસ્તી એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જયાં ઓઝોન સ્તર ૨૦૧૯ માં WHO ના ઓછામાં ઓછા કડક વચગાળાના લક્ષ્યાંક કરતાં વધી ગયું છે. વાયુ પ્રદૂષણ વિશ્વભરમાં મૃત્યુ અને અપંગતા માટેનું મુખ્ય જોખમ પરિબળ છે, લેખકોએ અભ્યાસમાં લખ્યું છે. માત્ર ૨૦૧૯માં જ વાયુ પ્રદૂષણના સંપર્કમાં ૬.૭ મિલિયન લોકોના મોત થયા હતા.
કોંગો, ઈથોપિયા, જર્મની, બાંગ્લાદેશ, નાઈજીરીયા, પાકિસ્તાન, ઈરાન અને તુર્કી જેવા દેશો ઓઝોન (૯૮ ટકા)ના સંપર્કમાં આવ્યા પછી ભારત વૈશ્વિક સ્તરે નવમા ક્રમે છે. ચીન ૧૦મા ક્રમે છે.
PM ૨.૫ના મોટા પ્રમાણમાં એક્સપોઝરથી દેશો અને પ્રદેશોની આયુષ્યમાં પણ ઘટાડો થયો છે. ઇજિપ્ત (૨.૧૧ વર્ષ), સાઉદી અરેબિયા (૧.૯૧ વર્ષ), ભારત (૧.૫૧ વર્ષ), ચીન (૧.૩૨ વર્ષ) અને પાકિસ્તાન (૧.૩૧ વર્ષ).
૨૦૧૯ના અનુમાનોના આધાર પર કોઈપણ દેશે એવરેજ રાષ્ટ્રીય પીએમ ૨.૫ સ્તરની સૂચના ન આપી, જે ડબ્લ્યૂએચઓ એજીક્યૂ ૫ જી/એમ૩થી નીચે છે અને વિશ્લેષણમાં સામેલ ૨૦૪ (૧૨%) દેશોમાંથી માત્ર ૨૫ દેશોએ ૧૦ µજીએ/એમ૩ના સૌથી આકરા લક્ષ્યને પૂરા કર્યાં છે.
૪૯ દેશો પણ ૩૫ માઇક્રોગ્રામ પ્રતિ ઘનમીટરના કડક WHO વચગાળાના લક્ષ્યાંકને પૂર્ણ કરી શક્યા નથી. આ મોટાભાગે સબ-સહારન આફ્રિકા (૨૫), ઉત્તર આફ્રિકા અને મધ્ય પૂર્વ (૧૭) અને દક્ષિણ એશિયા (૭)ના દેશો હતા.
વિશ્વની અડધાથી વધુ વસ્તી એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જયાં ૨૦૧૯ માં PM ૨.૫ સ્તર WHO મર્યાદા કરતાં વધી જાય છે, જયારે ઉચ્ચ આવક ધરાવતા દેશોમાં, ૧% કરતા ઓછી વસ્તી આ મૂલ્યથી ઉપરના સ્તરના સંપર્કમાં છે.
ભારત તેની વસ્તીના ૯૩% સાથે એક્સપોઝરની દ્રષ્ટિએ ૫મા ક્રમે છે, ત્યારબાદ ઇજિપ્ત (૧લુ), પાકિસ્તાન (૨જી), બાંગ્લાદેશ (૩જી) તેમની વસ્તીના ૧૦૦% સાથે અને નાઇજીરિયા ૯૫% વસ્તી સાથે ચોથા ક્રમે છે.
