જાણીતા મણિપુરી નૃત્યાંગના, સવિતાબેન મહેતાની ઘરેલું મૂવીઝનો નોંધપાત્ર અને દુર્લભ સંગ્રહ હવે ભારતના નેશનલ ફિલ્મ આર્કાઇવ (NFAI)ને સોંપવામાં આવ્યો છે. આ અંગે NFAI દ્વારા જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, આ કલેક્શન 8mm અને સુપર 8mmમાં છે, એક ફિલ્મ ફોર્મેટ જેનો ઉપયોગ ખાનગી મૂવીઝને શૂટ કરવા માટે થાય છે જે ‘હોમ મૂવીઝ’ તરીકે ઓળખાય છે. જાળવણી માટે પ્રખ્યાત કલાકારની કોડાક્રોમ અને કોડાક્રોમ II હોમ મૂવીઝના આ વ્યક્તિગત સંગ્રહને સ્વીકારવામાં અમને આનંદ થાય છે, કારણ કે આ ફૂટેજ મહત્વપૂર્ણ સામાજિક દસ્તાવેજો બની શકે છે. કોડાક્રોમ અને કોડાક્રોમ II અનુક્રમે 1935 અને 1961 માં રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા, ખાસ કરીને કલાપ્રેમી ઉપયોગ માટે, બાદમાં ‘રેગ્યુલર કોડાક્રોમ’ કરતા શ્રેષ્ઠ છે.
મણિપુરી શાસ્ત્રીય નૃત્ય ભગવાન કૃષ્ણ અને રાધા વચ્ચેના પ્રેમભર્યા સંબંધને દર્શાવે છે, જે તેના આકર્ષક પોશાક, અભિવ્યક્ત અને નાજુક મુદ્રાઓના ઉપયોગ દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે. નૃત્યની મણિપુરી શૈલીના અજોડ પ્રતિપાદક, સવિતાબેન મહેતાએ તેને વૈશ્વિક સ્તરે લોકપ્રિય બનાવ્યું. તેમનું મણિપુરી નૃત્યમાં સર્વોચ્ચ લાયકાત અને સન્માન હતું. રસપ્રદ વાત એ છે કે તેમનો જન્મ ગુજરાતમાં થયો હતો, તેમણે બરોડાની આર્ય કન્યા વિદ્યાલયમાં શિક્ષણ મેળવ્યું હતું, અને દિગ્દર્શક અને કોરિયોગ્રાફર તરીકે બેલેના ક્ષેત્રમાં પણ નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું હતું.
પ્રકાશ મગદુમ, ડિરેક્ટર, NFAIએ જણાવ્યું હતું કે, “મને 8mm ફિલ્મોનો આટલો નોંધપાત્ર સંગ્રહ પ્રાપ્ત કરીને આનંદ થાય છે, જે પોતે NFAI માટે એક દુર્લભ ઉમેરો છે. તે વ્યાપકપણે સમજી શકાય છે કે 8mm અને સુપર 8mm ફિલ્મો 1960 અને 1970 ના દાયકામાં પ્રચલિત હતી. આ સંગ્રહમાં તેના નૃત્ય પ્રદર્શનના ફૂટેજ સાથે ઉત્તર-પૂર્વ ભારતમાં ફૂટેજ શૂટ થઈ શકે છે. અમે ટૂંક સમયમાં આને ડિજિટાઇઝ કરીશું. હું ઉદ્યોગપતિ શ્રી જય મહેતાના પરિવારનો આભાર માનું છું, જેઓ સવિતાબેન મહેતાના ભત્રીજા છે”, સુશ્રી મહેતા ઘણી ભાષાઓમાં નિપુણ હતા અને ફૂટેજમાં તેમના મેઇતેઇ (મણિપુરની) ભાષામાં હસ્તાક્ષર છે.
આ દાન જાણીતા આર્ટ ક્યુરેટર્સ સુશ્રી દીપ્તિ સસિધરન (ડિરેક્ટર, એકા આર્કાઇવિંગ સર્વિસીસ) અને સુશ્રી રશેલ નોરોન્હા દ્વારા આપવામાં આવ્યું હતું.
